Trong kho tàng văn hóa dân gian Việt Nam, có rất nhiều câu nói truyền miệng phản ánh kinh nghiệm sống, phong tục tập quán và niềm tin sâu xa của cha ông ta. Một trong những câu nói vẫn còn được nhiều người nhắc tới, đó là: “Trai sợ tháng Tám, gái sợ tháng Chạp” (hay còn gọi là tháng 12 âm lịch). Vậy vì sao lại có câu nói này? Liệu nó chỉ đơn thuần là sự mê tín, hay có những lý do mang tính văn hóa, tâm linh, thậm chí là thực tế? Hãy cùng lý giải qua bài viết dưới đây.
1. “Trai sợ tháng Tám” – Vì sao tháng Tám âm lịch lại khiến đàn ông dè chừng?
a. Tháng Tám – Tháng giao mùa, thời điểm âm dương chuyển động
Tháng Tám âm lịch là khoảng thời gian chuyển mùa rõ rệt: từ mùa hạ sang thu, trời đất biến động, thời tiết thay đổi thất thường, dễ phát sinh các loại bệnh tật, đặc biệt là về hô hấp, tim mạch và xương khớp. Theo dân gian, tháng Tám là thời điểm giao mùa “âm khí bắt đầu vượng”, cơ thể nam giới thường “dương cường”, nhưng khi gặp thời tiết thay đổi đột ngột sẽ dễ bị suy giảm sức khỏe, tinh thần bất an, dễ cáu gắt, mệt mỏi.
Với nam giới mà hay uống rượu thì đây càng là lúc sức khỏe của họ gặp vấn đề. Người xưa còn có tư tưởng uống rượu cho ấm nên đây cũng là lúc nam giới "sa" vào rượu nhiều hơn nên càng dễ sinh bệnh.
b. Dư âm Lễ Vu Lan và Trung Nguyên – Kỳ lễ liên quan đến người đã khuất
Tháng Bảy âm lịch vừa qua là tháng "cô hồn", đến tháng Tám vẫn còn dư âm tâm linh. Theo quan niệm, trong tháng Bảy và đầu tháng Tám, âm khí chưa tan hết, nên những người có khí chất mạnh, nóng nảy, như nam giới, dễ bị "va chạm" với các năng lượng tiêu cực, vận hạn nặng hơn.
Ngoài ra, trong tháng Tám còn có Tết Trung Thu – dịp đoàn viên gia đình cũng là lúc người con trai cần thể hiện vai trò của mình. Và Trung thu cũng là dịp có nhiều chương trình văn hóa mà nam giới cần bộc lộ tài năng. Bởi thế với nhiều nam giới đó là áp lực. Đối với những người đàn ông xa quê, lập nghiệp nơi đất khách, đây cũng là thời điểm dễ sinh cảm giác cô đơn, áp lực, tâm lý bất ổn.
c. Tháng báo hiệu sự vất vả của nam giới
Trong phát triển nông nghiệp xưa, thì tháng 8 âm thường gắn với vụ mùa thu hoạch. Người nông dân rất quan trọng vụ mùa bởi cuộc sống kinh tế gia đình dựa vào đó.
Thời xưa nam giới là lao động chính. Nên tháng 8 âm lịch là tháng vất vả và nhiều lo lắng. Nếu vụ mùa không thu hoạch tốt thì gia đình sẽ túng thiếu. Bởi thế tháng 8 âm lịch là lúc nam giới gồng mình gánh vác việc gia đình, chăm lo thu hoạch mùa màng, chống mưa bão.
Người xưa cũng cho rằng con trai ra đời vào tháng 8 âm sau này đường đời thường vất vả, cuộc sống nhiều gánh vác lo toan.
2. “Gái sợ tháng Chạp” – Vì sao tháng 12 âm lịch khiến phụ nữ lo ngại?
a. Tháng Chạp – Tháng cuối năm, thời điểm căng thẳng và mệt mỏi
Tháng Chạp (tháng 12 âm lịch) là tháng tổng kết cả năm, chuẩn bị đón Tết Nguyên Đán. Với phụ nữ – những người gắn liền với vai trò nội trợ, lo toan việc nhà – đây là tháng cực kỳ vất vả. Họ phải thu vén, dọn dẹp nhà cửa, chuẩn bị lễ Tết, cân đối tài chính, chăm sóc gia đình… dẫn đến thể trạng dễ suy kiệt, tâm lý căng thẳng, dễ ốm đau hoặc bị tai nạn do quá tải công việc.
Hơn nữa đây là dịp có nhiều nghi lễ truyền thống khiến phụ nữ phải trổ tài nữ công gia chánh nên càng vất vả, lại còn dễ bị soi xét.
b. Thời điểm sinh nở và sức khỏe yếu
Trong dân gian còn lưu truyền rằng, nữ mệnh sinh vào tháng Chạp thường vất vả, số phận truân chuyên, cuộc đời nhiều sóng gió. Bởi tháng này thời tiết giá lạnh, khí âm thịnh, trẻ sinh ra khó nuôi, sức đề kháng yếu. Đặc biệt với phụ nữ mang thai trong tháng Chạp, nếu không chú ý dưỡng sức dễ bị động thai, sinh non hoặc tai biến sản khoa.
Người xưa cũng cho rằng, cô gái kết hôn hoặc mang thai vào tháng Chạp thường không tốt, dễ gặp trục trặc trong đời sống hôn nhân hoặc sức khỏe sinh sản về sau.
c. Tâm linh và tín ngưỡng cuối năm
Tháng Chạp là thời điểm tiễn Táo quân về trời, cúng rằm, cúng tất niên… nhiều nghi lễ mang tính tâm linh được thực hiện. Âm dương chập chờn, năng lượng cuối năm xáo trộn, người nữ thường “yếu vía” hơn nên dễ bị ảnh hưởng bởi những điều không lành nếu không cẩn thận.
Vì vậy, dân gian dặn rằng, phụ nữ nên tránh làm việc lớn trong tháng Chạp như chuyển nhà, cưới hỏi, hoặc ký kết hợp đồng quan trọng – bởi dễ sinh rủi ro.
3. Câu nói dân gian: Lời nhắc mang tính phòng tránh, không nên tuyệt đối hóa
Tuy câu nói “Trai sợ tháng Tám, gái sợ tháng Chạp” phản ánh một phần kinh nghiệm dân gian và triết lý âm dương – ngũ hành và phản ánh sinh hoạt thời xưa. Nhưng trong xã hội hiện đại, không nên hiểu theo nghĩa mê tín hay áp đặt và cuộc sống thực tế đã thay đổi. Lối sinh hoạt, kiếm sống, phương tiện hiện đại đã thay đổi ảnh hưởng tới quan niệm và góc nhìn đó.
Bởi thế hãy xem đây là lời cảnh báo mang tính đề phòng và nhắc nhở: nam giới cần tiết chế trong tháng Tám, phụ nữ cần dưỡng sức vào tháng Chạp. Nếu biết cách cân bằng tâm lý, chăm sóc sức khỏe, kiêng cữ hợp lý thì mọi chuyện vẫn hanh thông.
Còn theo bạn câu nói này nên hiểu thế nào?
