Trong nếp sống của người Việt, mỗi hành động nhỏ lại mang một ý nghĩa riêng. Đặc biệt, trong bữa ăn, người xưa đã dạy rất nhiều quy tắc thể hiện ý nghĩa văn hóa và tâm linh sâu sắc. Một trong những kiêng kỵ phổ biến được truyền từ đời này sang đời khác là không xới cơm một lần. Tức là khi xới cơm trong các bữa ăn, phải xới ít nhất hai lần (ít nhất hai lần xúc cơm vào bát trong một lần lấy cơm, không xới cơm từ nồi lên một lượt đầy bát).
Liên quan đến tập tục này là niềm tin của con người, là văn hóa dân gian được lưu truyền từ nhiều đời.
Vì sao người Việt coi xới cơm một lần là đại kỵ?
Đối với người Việt, cơm gạo là biểu tượng cho sự sống, sự ấm no, sung túc, phúc lộc. Cơm ăn là thứ không thể thiếu trong đời sống thường ngày. Đây cũng là thành quả lao động, là công sức của con người. Vì vậy, những việc liên quan đến nồi cơm, mâm cơm đều cần có sự tôn trọng và hành động một cách cẩn trọng.
Theo quan niệm dân gian, xới cơm một lần là cách xới cơm cho người đã khuất. Trong các tang lễ, người ta thường chỉ xới cơm một lần. Bát cơm được xới đầy, bên trên cắm đôi đũa thẳng đứng và đặt thêm một quả trứng luộc. Bát cơm này được đặt trước di ảnh của người đã khuất. Trong bữa cơm hằng ngày, nếu xới cơm một lần, nhiều người (nhất là người lớn tuổi) sẽ nói việc đó giống xới cơm cúng.
Việc xới cơm một lần được coi là điềm gở, mang vận xui, khiến con người dễ ốm đâu, cuộc sống gặp trắc trở. Đây là quan niệm dân gian được người Việt truyền lại từ xa xưa và đến nay vẫn được nhiều người tiếp tục lưu truyền.
Một số kiêng kỵ trong bữa cơm của người Việt
Không dùng đũa gõ vào bát
Người xưa cho rằng cầm đũa gõ vào bát là hành động bất lịch sự, gợi nhắc sự thiếu thốn, nghèo đói. Hình ảnh cầm đũa gõ bát khiến người ta liên tưởng đến người ăn xin. Họ dùng đũa gõ vào bát tạo ra tiếng động để thu hút sự chú ý của những người đi đường.
Cắm đũa thẳng đứng vào bát cơm
Đây là một trong những kiêng kỵ phổ biến trong bữa cơm của người Việt. Việc cắm đũa thẳng đúng vào bát cơm sẽ làm người ta liên tưởng đến bát cơm cúng. Chỉ khi cúng cơm cho người đã khuất, người ta mới xới bát cơm thật đầy và cắm đôi đũa thẳng đứng vào bát.
Nối đũa
Khi được người khác gắp thức ăn, bạn nên đưa bát ra để nhân, không nhận trực tiếp bằng đũa của mình. Việc đưa và nhận thức ăn trực tiếp bằng hai đôi đũa được gọi là nối đũa. Hành động này làm người ta liên tưởng đến việc gắp tro cốt của người đã khuất, là một điều không hay trong cuộc sống thường ngày.
* Thông tin mang tính chất chất tham khảo, chiêm nghiệm.
