UBND TP.HCM vừa công bố báo cáo về tình hình triển khai chính sách, pháp luật trong công tác phòng chống thuốc giả, thực phẩm giả trên địa bàn. Theo đánh giá, tình trạng sản xuất thuốc giả tại TP.HCM diễn biến phức tạp với nhiều phương thức và thủ đoạn tinh vi.
Báo cáo số 53/BC-UBND, do Phó Chủ tịch UBND TP.HCM Trần Thị Diệu Thúy ký ngày 13/8, nêu rõ: Từ 1/1/2024 đến 30/6/2025, các cơ quan chức năng thành phố đã phát hiện và xử lý một số vụ việc liên quan đến thuốc giả.
Trong lĩnh vực thực phẩm giả, Công an TP.HCM đã khởi tố 8 vụ án với 27 bị can, thu giữ hơn 5 tấn phụ gia thực phẩm (như bột ngọt), 75 bình nước lọc giả nhãn hiệu, 24.315 chai thực phẩm chức năng, 7.525 lon sữa bột giả cùng vỏ lon, bao bì, tem nhãn và máy móc phục vụ sản xuất.
Thu giữ hàng nghìn chai thực phẩm chức năng, sữa giả
Ngày 8/1, lực lượng chức năng bắt quả tang nhóm 5 đối tượng sản xuất hơn 3 tấn bột ngọt giả nhãn hiệu AJINOMOTO và hạt nêm Knorr. Các đối tượng mua nguyên liệu không rõ nguồn gốc, sau đó đóng gói, dán nhãn và ghi hạn sử dụng giả để bán ra thị trường.
Ngày 21/5, Đội Quản lý thị trường số 3 kiểm tra cơ sở kinh doanh của Công ty TNHH Xuất nhập khẩu và Đầu tư An Nguyên, phát hiện 2.167 hộp thực phẩm chức năng hiệu KIRKLAND, FOCUS và 4.497 chai sữa nước hiệu ENSURE không rõ nguồn gốc, trị giá hơn 777 triệu đồng. Cơ sở bị phạt 205 triệu đồng và buộc tiêu hủy toàn bộ hàng vi phạm.
Trước đó, ngày 19/1/2024, Công an TP.HCM phối hợp Công an tỉnh Bình Dương cũ triệt phá cơ sở sản xuất sữa giả nhãn hiệu Abbott (Ensure, Ensure Gold, Glucerna) trị giá khoảng 14,5 tỷ đồng. Nhóm đối tượng thường xuyên thay đổi địa điểm sản xuất giữa TP.HCM và Bình Dương cũ, bán hàng độc quyền qua các sàn thương mại điện tử. Vụ việc khiến 8 bị can bị khởi tố.
Ngoài ra, Công an TP.HCM còn khởi tố 6 vụ án với 37 đối tượng liên quan đến sản xuất, buôn bán thuốc giả. Điển hình là vụ án ngày 25/12/2024, do Ngô Kim Diệu và Nguyễn Thị Ngọc Hương cầm đầu, núp bóng Công ty TNHH Kingpharm và Công ty TNHH MTV Kiến Lâm để sản xuất thuốc đông y giả. Các đối tượng không sao chép thương hiệu sẵn có mà tự tạo 71 loại thuốc “ma”, tự nghĩ tên công ty, đặt địa chỉ tại Singapore và Malaysia để in bao bì nhằm đánh lừa người tiêu dùng.
Từ năm 2018 đến 2024, số thuốc giả này được tiêu thụ chủ yếu ở các tỉnh miền Tây Nam Bộ qua các chành xe. Khám xét khẩn cấp 4 địa điểm, công an thu giữ 1.164 thùng thuốc thành phẩm, 63 bao nguyên liệu dạng bột cùng toàn bộ dây chuyền sản xuất. Số tiền thu lợi bất chính ước tính 34 tỷ đồng.
Cơ quan điều tra đã khởi tố và bắt tạm giam 22 bị can về tội “Sản xuất và buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh” theo Khoản 3, Điều 194 Bộ luật Hình sự.
Còn nhiều thách thức trong quản lý
UBND TP.HCM nhận định, dù ngành y tế và lực lượng chức năng đã tăng cường kiểm tra, giám sát, nhưng tình trạng hàng giả, hàng kém chất lượng vẫn diễn biến phức tạp. Thành phố hiện là trung tâm y tế lớn của khu vực phía Nam, với hàng loạt bệnh viện tuyến cuối, hàng nghìn cơ sở khám chữa bệnh, hơn 42 nhà máy sản xuất thuốc và hàng chục nghìn điểm bán buôn, bán lẻ dược phẩm. Đây cũng là đầu mối phân phối thuốc cho nhiều tỉnh, thành trên cả nước.
Theo Phó Chủ tịch UBND TP Trần Thị Diệu Thúy, hoạt động sản xuất, kinh doanh thuốc giả ngày càng tinh vi, thường do các tổ chức, cá nhân không chuyên môn thực hiện, sử dụng thiết bị thô sơ, sản xuất tại nhiều địa điểm khác nhau và ẩn danh qua mạng xã hội. Các đối tượng thường đặt cơ sở ở nơi hẻo lánh hoặc núp bóng công ty hợp pháp, trà trộn hàng giả với hàng thật để bán ra thị trường.
Đối với hàng giả, hàng xâm phạm sở hữu trí tuệ, thủ đoạn phổ biến là sản xuất theo đơn hàng nhỏ, giao hàng qua ứng dụng vận chuyển, không để khách biết nơi sản xuất. Thuốc giả thường có bao bì giống hệt hàng thật, khó phát hiện, được rao bán và quảng cáo trên các nền tảng như Facebook, Zalo, sàn thương mại điện tử.
Một bộ phận người dân vẫn có thói quen tự ý mua thuốc qua mạng, theo lời giới thiệu chưa kiểm chứng, hoặc chạy theo quảng cáo các sản phẩm như thực phẩm chức năng, thuốc giảm cân, tăng cường sinh lý… Điều này vô tình tạo nhu cầu lớn cho các sản phẩm kém chất lượng, nhập lậu.
UBND TP.HCM cho rằng, công tác phối hợp giữa các cơ quan đôi khi chưa chặt chẽ, chế tài xử phạt hành chính còn nhẹ, chưa đủ răn đe. Thành phố kiến nghị Quốc hội sửa đổi Bộ luật Hình sự để tăng hình phạt, bổ sung chế tài mạnh với hành vi tiếp tay, bao che; Chính phủ nâng mức phạt hành chính; Bộ Y tế hoàn thiện hệ thống kiểm nghiệm và pháp luật về an toàn thực phẩm; Bộ Tài chính hướng dẫn xây dựng kho lưu giữ tang vật; đồng thời phối hợp với các nền tảng mạng xã hội để gỡ bỏ nội dung vi phạm.
Các lực lượng chức năng cũng được đề xuất tăng cường kiểm tra, hậu kiểm, lấy mẫu định kỳ để kịp thời cảnh báo người tiêu dùng và đẩy mạnh tuyên truyền cách nhận biết hàng thật – hàng giả.
