Bẫy 1: Tôn trọng không có giới hạn
Nhiều phụ huynh nghĩ rằng tôn trọng trẻ nghĩa là luôn chiều theo mọi ý muốn của con. Khi trẻ không muốn đi học, lập tức cho nghỉ; khi đòi mua đồ chơi đắt tiền, cha mẹ sẵn sàng đáp ứng mà không suy nghĩ. Cách làm này dễ khiến trẻ nghĩ rằng mình muốn gì sẽ được nấy, dẫn đến tính cách ngang ngược và thiếu kiểm soát. Nhà tâm lý học nổi tiếng Rudolf Dreikurs từng nhấn mạnh: “Tự do không có giới hạn thực chất là sự buông thả.” Khi trẻ quen với việc được đáp ứng mọi yêu cầu, chỉ cần không được thỏa mãn, chúng dễ nổi giận hoặc chống đối.
Giải pháp: Cha mẹ cần đặt ra những quy tắc và giới hạn rõ ràng. Trong khi tôn trọng con, hãy cho trẻ biết đâu là hành vi chấp nhận được, đâu là hành vi không được phép. Ví dụ, quy định mỗi tuần chỉ mua một món đồ chơi, nếu trẻ đã mua rồi mà vẫn đòi thêm, cần kiên quyết từ chối và giải thích lý do để trẻ hiểu giá trị của quy tắc.
Bẫy 2: Tôn trọng suy nghĩ mà không hướng dẫn hành động
Có những phụ huynh rất tôn trọng suy nghĩ của trẻ, dù trẻ nói gì cũng đồng tình, nhưng lại không giúp con biến ý tưởng thành hành động cụ thể. Ví dụ, trẻ nói muốn làm nhà khoa học, cha mẹ chỉ khen mà không giúp con lập kế hoạch học tập và rèn luyện. Các chuyên gia giáo dục cho rằng suy nghĩ của trẻ còn non nớt, cần được cha mẹ hướng dẫn để phát triển đúng hướng. Nếu chỉ đồng ý mà không giúp trẻ thực hiện, con dễ mất phương hướng, bỏ cuộc khi gặp khó khăn.
Giải pháp: Khi trẻ chia sẻ ước mơ hay ý tưởng, cha mẹ nên khích lệ và đồng thời cùng con lập kế hoạch thực tế. Ví dụ, nếu trẻ muốn trở thành họa sĩ, hãy giúp con hiểu cần học kỹ năng vẽ, tham gia các hoạt động liên quan, rồi động viên con từng bước cố gắng thực hiện mục tiêu đó.
Bẫy 3: Tôn trọng quá mức khiến mất đi uy quyền
Có những cha mẹ vì muốn thể hiện sự tôn trọng với con mà tự hạ thấp vai trò và uy quyền của mình. Họ để trẻ quyết định mọi chuyện trong gia đình, khiến trẻ tưởng rằng mình có thể kiểm soát hết mọi thứ. Nhà giáo dục Anh Neill từng nhấn mạnh rằng uy quyền là điều cần thiết trong giáo dục, thiếu nó thì việc dạy dỗ khó có hiệu quả. Cha mẹ là người dẫn dắt, có trách nhiệm định hướng và giáo dục con đúng cách. Khi uy quyền bị mất đi, trẻ dễ cảm thấy thiếu an toàn và không tôn trọng cha mẹ.
Cách khắc phục: Cha mẹ nên giữ vững uy quyền hợp lý đồng thời tôn trọng ý kiến của con. Những quyết định quan trọng vẫn do cha mẹ quyết định, nhưng nên tham khảo ý kiến trẻ để con cảm thấy được lắng nghe. Ví dụ, khi chọn trường cho con, cha mẹ có thể thảo luận cùng con về ưu, nhược điểm nhưng quyết định cuối cùng vẫn do cha mẹ đưa ra. Đồng thời, cha mẹ cần làm gương bằng hành động và phẩm chất để con tự nguyện tôn trọng từ bên trong.
Tôn trọng trẻ là nền tảng quan trọng trong giáo dục, nhưng cha mẹ cần tránh sa vào "bẫy tôn trọng" quá mức. Chỉ khi biết cân bằng giữa tôn trọng và uy quyền, thiết lập quy tắc rõ ràng cùng sự dẫn dắt phù hợp, trẻ mới phát triển khỏe mạnh, tránh được những hành vi phản kháng.
