Sân vận động BC Place: Biểu tượng kiến trúc của Vancouver

Tọa lạc bên bờ False Creek thơ mộng của thành phố Vancouver, BC Place không chỉ đơn thuần là sân vận động lớn nhất tỉnh bang British Columbia mà còn là một kiệt tác kiến trúc sở hữu lịch sử đầy biến động và vinh quang.

Từ vai trò là tâm điểm của Triển lãm Thế giới Expo 86 và Thế vận hội Mùa đông 2010 cho đến việc tổ chức Chung kết World Cup nữ 2015, BC Place đã khẳng định vị thế vững chắc là thánh đường của thể thao và văn hóa Canada, nơi giao thoa giữa kỹ thuật xây dựng táo bạo và niềm đam mê thể thao cháy bỏng.

1. Bối cảnh ra đời và kỷ nguyên mái vòm khí nén (1981–2010)

Vào đầu thập niên 1980, chính quyền tỉnh British Columbia đứng trước nhu cầu cấp thiết phải xây dựng một công trình điểm nhấn mang tầm vóc quốc tế để phục vụ cho Triển lãm Thế giới năm 1986 (Expo 86) mà Vancouver đăng cai.

Dự án BC Place được chính thức khởi công vào tháng 2 năm 1981, do công ty Dillingham Construction chịu trách nhiệm thi công dựa trên bản thiết kế đầy tham vọng của Studio Phillips Barratt.

Mục tiêu của dự án không chỉ là tạo ra một sân vận động, mà là một không gian đa năng có thể hoạt động quanh năm bất chấp khí hậu mưa nhiều đặc trưng của vùng Tây Bắc Thái Bình Dương.

Điểm đặc biệt nhất, cũng là yếu tố định danh BC Place trong suốt gần ba thập kỷ đầu, chính là cấu trúc mái vòm được nâng bằng khí nén. Đây là công nghệ tiên tiến bậc nhất vào thời điểm đó.

Nguyên lý hoạt động của nó dựa vào hệ thống quạt khổng lồ liên tục bơm không khí để duy trì áp suất bên trong sân cao hơn bên ngoài, giúp lớp vải sợi thủy tinh tráng Teflon nặng hàng trăm tấn luôn căng phồng mà không cần các cột chống bên trong.

Khi hoàn thành, BC Place trở thành sân vận động có mái vòm khí nén lớn nhất thế giới, một kỷ lục khiến người dân Canada vô cùng tự hào.

Sân vận động chính thức mở cửa đón công chúng vào ngày 19 tháng 6 năm 1983. Chỉ một ngày sau đó, sự kiện thể thao đầu tiên đã diễn ra và ngay lập tức tạo nên cơn sốt.

Trận bóng đá thuộc giải NASL giữa đội chủ nhà Vancouver Whitecaps và Seattle Sounders đã thu hút tới 60.342 khán giả, một con số kỷ lục chứng minh sức hút khủng khiếp của công trình mới này. Trong suốt những năm 80 và 90, BC Place trở thành trái tim của Vancouver.

Nơi đây đã đón tiếp Giáo hoàng John Paul II vào năm 1984 trong một buổi lễ quy tụ 60.000 tín đồ, và sau đó là nơi diễn ra lễ khai mạc cũng như bế mạc hoành tráng của Expo 86 với sự hiện diện của Thái tử Charles và Công nương Diana, đánh dấu bước chuyển mình của Vancouver ra thế giới.

2. Sự cố năm 2007 và bước ngoặt tái thiết

Mặc dù là biểu tượng của công nghệ, hệ thống mái vòm khí nén sau hơn 20 năm sử dụng đã bắt đầu bộc lộ những hạn chế trước sự khắc nghiệt của thiên nhiên.

Ngày 5 tháng 1 năm 2007, một sự cố nghiêm trọng đã xảy ra làm thay đổi hoàn toàn số phận của sân vận động. Một lượng tuyết tích tụ dày đặc bất thường, kết hợp với gió lớn và sự thay đổi áp suất đột ngột, khiến tấm vải mái vòm bị rách tại khu vực Cổng G.

Để bảo vệ cấu trúc tổng thể, đội ngũ kỹ thuật buộc phải thực hiện quy trình xả khí khẩn cấp. Hình ảnh mái vòm trắng khổng lồ xẹp xuống và nằm rũ trên hệ thống cáp treo đã gây chấn động dư luận.

Dù sự cố không gây thương vong và mái vòm đã được sửa chữa tạm thời để tiếp tục hoạt động, nhưng nó đã đặt ra một dấu hỏi lớn về tính bền vững và an toàn dài hạn. Chính quyền tỉnh bang nhận ra rằng để BC Place tiếp tục tồn tại như một biểu tượng hiện đại, một cuộc cách mạng về kiến trúc là điều bắt buộc.

Tuy nhiên, trước khi bước vào cuộc đại tu, BC Place còn một sứ mệnh lịch sử cuối cùng với mái vòm cũ: phục vụ Thế vận hội Mùa đông Vancouver 2010. Sân vận động vinh dự là nơi tổ chức Lễ khai mạc và Bế mạc của Olympic.

Đây là lần đầu tiên trong lịch sử Thế vận hội, lễ khai mạc được tổ chức trong một sân vận động có mái che (trong nhà), tạo nên những hiệu ứng ánh sáng và trình diễn nghệ thuật độc đáo chưa từng có.

3. Cuộc đại trùng tu và kiến trúc dây cáp hiện đại (2010–2011)

Ngay sau khi ngọn đuốc Olympic tắt, BC Place bước vào giai đoạn đóng cửa 16 tháng cho một dự án tái thiết toàn diện trị giá hơn 514 triệu đô la Canada. Mục tiêu trọng tâm của dự án là loại bỏ hoàn toàn hệ thống mái khí nén lỗi thời để thay thế bằng hệ thống mái che di động hiện đại nhất thế giới.

Kiến trúc mới của BC Place là một kỳ quan kỹ thuật do công ty Stantec và các kỹ sư kết cấu Geiger thiết kế. Khác với mái vòm cũ, mái che mới được nâng đỡ bởi hệ thống 36 cột buồm thép khổng lồ cùng hệ thống dây cáp thép chằng chịt, hoạt động tương tự như nguyên lý của một chiếc cầu treo.

Phần trung tâm của mái che có diện tích 100m x 85m, tương đương diện tích sân thi đấu, có khả năng thu vào hoặc mở ra chỉ trong vòng 20 phút, cho phép sân vận động linh hoạt chuyển đổi giữa trạng thái ngoài trời và trong nhà tùy theo điều kiện thời tiết.

Bên cạnh mái che, diện mạo bên ngoài của sân cũng được lột xác hoàn toàn. Mặt tiền bê tông cũ kỹ được thay thế bằng lớp kính mờ hiện đại bao quanh.

Đặc biệt, hệ thống đèn LED mang tên "Northern Lights" (Cực quang) được lắp đặt, cho phép sân vận động phát sáng và thay đổi màu sắc rực rỡ vào ban đêm, tạo nên một điểm nhấn thị giác tuyệt đẹp trên đường chân trời Vancouver.

Bên trong sân, một bảng tỷ số treo trung tâm khổng lồ với kích thước lớn thứ hai tại Bắc Mỹ vào thời điểm lắp đặt, đã được trang bị để đảm bảo tầm nhìn sắc nét cho khán giả ở mọi góc độ.

4. Các sự kiện lịch sử và dấu ấn quốc tế

Sau khi tái khánh thành vào năm 2011, BC Place nhanh chóng trở lại vị thế là trung tâm tổ chức sự kiện hàng đầu. Đỉnh cao của bóng đá tại đây là Vòng chung kết FIFA Women's World Cup 2015. Sân đã tổ chức tổng cộng 9 trận đấu, trong đó có trận Chung kết kịch tính giữa Mỹ và Nhật Bản vào ngày 5 tháng 7 năm 2015.

Hơn 54.000 khán giả đã nêm chặt các khán đài để chứng kiến đội tuyển Mỹ đăng quang, một sự kiện đã khẳng định năng lực tổ chức đẳng cấp toàn cầu của Vancouver và BC Place.

Không chỉ giới hạn ở bóng đá và bóng bầu dục, BC Place còn chứng minh sự đa năng đáng kinh ngạc. Năm 2014, sân tổ chức trận NHL Heritage Classic, nơi mặt cỏ được biến thành sân băng để đội khúc côn cầu Vancouver Canucks thi đấu.

Về mặt giải trí, sân liên tục phá vỡ các kỷ lục khán giả. Kỷ lục hiện tại thuộc về buổi hòa nhạc của Ed Sheeran vào tháng 9 năm 2023 với 65.061 người tham dự. Mới đây nhất, chuỗi ba đêm diễn của Taylor Swift vào tháng 12 năm 2024 cũng đã cháy vé, khẳng định sức hút của địa điểm này.

5. Bầu không khí đặc trưng

BC Place là ngôi nhà chung của hai đội bóng chuyên nghiệp lớn nhất tỉnh bang: BC Lions (Bóng bầu dục Canada - CFL) và Vancouver Whitecaps FC (Bóng đá nhà nghề Mỹ - MLS).

Đối với BC Lions, đội bóng đã gắn bó với sân từ ngày đầu mở cửa năm 1983, BC Place là nơi lưu giữ những ký ức hào hùng nhất. Sân đã tổ chức 10 trận Grey Cup (Chung kết bóng bầu dục Canada), trong đó đáng nhớ nhất là các năm 1994 và 2011 khi đội chủ nhà BC Lions đăng quang ngôi vô địch ngay trên sân nhà trong sự vỡ òa của người hâm mộ.

Đây còn là sân nhà của Vancouver Whitecaps FC, đội bóng gây chú ý vào mùa hè 2025 khi chiêu mộ thành công danh thủ Thomas Muller.

Khi thi đấu tại giải MLS, sân vận động áp dụng một cấu hình đặc biệt thông minh. Do sức chứa toàn bộ hơn 54.000 chỗ là quá lớn so với mức trung bình của MLS, ban quản lý sử dụng hệ thống "rèm" kỹ thuật màu trắng để che khuất toàn bộ tầng khán đài trên.

Điều này giúp giảm sức chứa xuống còn khoảng 22.120 chỗ ngồi, tạo ra bầu không khí ấm cúng, sôi động và đặc quánh đậm chất bóng đá, khắc phục điểm yếu loãng khán giả thường thấy ở các sân vận động quá khổ.

Tuy nhiên, trong các trận đấu đặc biệt như vòng loại trực tiếp hoặc khi có sự xuất hiện của các siêu sao như Lionel Messi, toàn bộ sân sẽ được mở cửa để đón lượng khán giả kỷ lục.

6. Tầm nhìn hướng tới FIFA World Cup 2026

BC Place đang đứng trước một chương lịch sử mới khi được FIFA chính thức chọn là một trong hai địa điểm tại Canada (cùng với BMO Field ở Toronto) để đăng cai World Cup 2026. Để chuẩn bị cho sự kiện này, chính quyền tỉnh bang và ban quản lý sân đã lên kế hoạch chi khoảng 240 đến 260 triệu đô la Canada cho công tác tổ chức và nâng cấp.

Dự kiến, BC Place sẽ tổ chức 7 trận đấu tại World Cup 2026, bao gồm 5 trận vòng bảng (trong đó có 2 trận của Đội tuyển Canada vào ngày 18 và 24 tháng 6 năm 2026) và 2 trận đấu thuộc vòng loại trực tiếp (vòng 32 đội và vòng 16 đội).

Đây sẽ là cơ hội để BC Place một lần nữa tỏa sáng trước hàng tỷ khán giả truyền hình trên khắp hành tinh, củng cố vị thế là một trong những sân vận động biểu tượng nhất của khu vực Bắc Mỹ.