Từ rau dại thành “rau đặc sản”
Ở nhiều vùng đồng bằng Bắc Bộ, hình ảnh những đám rau rút nổi lềnh bềnh trên mặt nước từng rất quen thuộc. Loại rau này còn có tên khác là rau nhút hay bèo cái rút, thường mọc tự nhiên ở ao, hồ, ruộng nước. Cọng rau màu trắng, bên trong rỗng xốp, khi luộc chín có vị ngọt thanh, mát và hơi giòn, rất được ưa chuộng trong các món canh chua, lẩu cá hoặc nấu với cua đồng.
Trước kia, người dân chỉ hái rau rút để ăn, hiếm khi nghĩ đến việc trồng bán. Nhưng vài năm trở lại đây, khi nhu cầu rau sạch, rau quê tăng cao, rau rút bất ngờ trở thành mặt hàng được ưa chuộng tại các chợ nông sản và nhà hàng đặc sản. Nhờ đó, nhiều người nông dân bắt đầu nghĩ tới việc trồng loại rau mọc hoang này một cách bài bản để tăng thu nhập.
Nghề trồng rau trên mặt nước
Trồng rau rút không giống với các loại rau màu khác vì cây sống hoàn toàn dưới nước. Người trồng chỉ cần có một ao, mương hoặc ruộng trũng là có thể bắt đầu. Khi cây con được thả xuống, rau rút phát triển nhanh, lan ra khắp mặt nước chỉ sau vài tuần.
Ưu điểm của loại rau này là sinh trưởng mạnh, ít sâu bệnh, không tốn phân bón hay thuốc hóa học. Mỗi vụ chỉ mất khoảng 25 – 30 ngày là có thể thu hoạch. Cắt xong, người trồng tiếp tục để lại phần gốc, cây sẽ đâm nhánh mới và cho lứa kế tiếp. Nhờ vậy, một diện tích nhỏ cũng có thể thu hoạch liên tục quanh năm.
Ở một số địa phương như Hưng Yên, Hà Nam, Thái Bình, nhiều hộ dân tận dụng ao nuôi cá để kết hợp trồng rau rút. Cây rau vừa giúp làm sạch nước, vừa mang lại thêm nguồn thu nhập. Mỗi sào rau rút có thể cho sản lượng 1,5 – 2 tấn mỗi vụ, giá bán tại ruộng dao động 8.000 – 15.000 đồng/kg tùy thời điểm.
Rau quê vào chợ lớn
Không chỉ tiêu thụ ở địa phương, rau rút còn được các thương lái thu mua để đưa về thành phố. Tại Hà Nội hay TP.HCM, rau rút được bày bán trong siêu thị, cửa hàng thực phẩm sạch, thậm chí có mặt trong các nhà hàng đặc sản đồng quê.
Một điểm đặc biệt khiến rau rút được ưa chuộng là độ giòn, thơm và vị mát tự nhiên. Ngoài việc dùng trong bữa ăn hàng ngày, nhiều người còn tin rau rút có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, hỗ trợ tiêu hóa. Chính điều này khiến nhu cầu tiêu thụ tăng đều, giúp nghề trồng rau rút dần trở thành hướng đi mới ở nông thôn.
Vào mùa hè, khi nhu cầu rau xanh cao, rau rút thường được bán rất chạy. Thậm chí có thời điểm, thương lái phải đặt hàng trước để kịp nguồn cung. Nhiều hộ dân nhờ vậy mà có thể thu về hàng chục triệu đồng mỗi tháng chỉ từ những ao rau nhỏ sau nhà.
Bí quyết để rau rút ngon và sạch
Để rau rút phát triển tốt, người trồng thường chọn ao nước sạch, ít bùn và có độ sâu vừa phải. Cây cần nhiều ánh sáng để giữ được thân trắng, giòn, nên không nên trồng ở nơi có bóng râm. Vào mùa mưa, người dân thường làm hàng rào lưới quanh ao để rau không bị trôi theo dòng nước.
Sau khi thu hoạch, rau được rửa sạch, cắt gốc, bó thành từng mớ và giao ngay trong ngày. Vì là loại rau tươi sống, không thể bảo quản lâu, nên người trồng phải chủ động cắt theo đơn hàng để đảm bảo chất lượng.
Một số hộ còn mạnh dạn chuyển sang trồng rau rút hữu cơ, hoàn toàn không sử dụng hóa chất, nhằm phục vụ khách hàng thành phố. Dù công chăm sóc nhiều hơn, nhưng giá bán cũng cao hơn, giúp nâng giá trị cây rau quê vốn bình dị.
Nghề “nhẹ công mà thu đều”
So với các loại rau màu trên cạn, trồng rau rút không tốn nhiều công sức. Chỉ cần dọn ao, thả giống và chăm nước sạch là cây tự sinh trưởng. Vì không phải làm đất hay phun thuốc, người dân – đặc biệt là người lớn tuổi – có thể làm nghề này dễ dàng.
Nhiều hộ ở đồng bằng Bắc Bộ cho biết, chỉ với vài sào ao, mỗi năm họ thu được hàng chục tấn rau, trừ chi phí vẫn lãi ổn định. Nghề này có thể duy trì quanh năm, đặc biệt hiệu quả trong mùa nắng khi rau phát triển nhanh và ít sâu bệnh.
Giữ lại hồn quê từ cây rau dân dã
Sự xuất hiện của nghề trồng rau rút không chỉ mang ý nghĩa kinh tế mà còn góp phần gìn giữ một nét đặc trưng của làng quê Việt. Từ loại rau mọc dại, nay được chăm chút, nhân giống, đưa vào sản xuất sạch, rau rút trở thành cầu nối giữa ẩm thực dân gian và đời sống hiện đại.
Những ao rau xanh mướt giờ đây không chỉ mang lại thu nhập mà còn giữ lại hồn quê giữa nhịp sống đang đổi thay. Người nông dân vẫn làm việc trên mặt nước như bao đời trước, chỉ khác là cây rau dại ngày nào nay đã thành “đặc sản có thương hiệu”.
Từ món ăn dân dã trở thành sản phẩm hàng hóa, rau rút đang minh chứng rằng: nếu biết khai thác đúng cách, ngay cả những thứ tưởng chừng vô giá trị cũng có thể trở thành nguồn sinh kế bền vững cho người Việt.
