Hoa khô, nhưng không hề “khô” giá trị
Trong làn sương mỏng sớm mai nơi vùng núi, những cây hồi lặng lẽ bung nở. Không rực rỡ như đào, không kiêu sa như lan, nhưng hồi có một sức hút rất riêng – thứ hương thơm ấm áp mà ai từng nếm qua một bát phở Hà Nội hay món thịt kho của mẹ sẽ không bao giờ quên.
Vậy mà chính loại hoa tưởng chừng chỉ là một phần rất nhỏ trong căn bếp ấy lại đang trở thành mặt hàng xuất khẩu có giá trị cao. Chỉ trong 8 tháng đầu năm 2025, Việt Nam đã thu về hơn 1.000 tỷ đồng nhờ xuất khẩu hoa hồi – con số khiến nhiều người phải ngạc nhiên về sức mạnh của một “gia vị khô”.
Lặng lẽ nở – âm thầm nuôi sống hàng vạn người
Hoa hồi không dễ trồng. Cây hồi phải mất ít nhất 5 năm mới cho thu hoạch, lại chỉ ra hoa theo mùa. Vụ xuân thì ngắn ngủi, vụ thu kéo dài hơn nhưng vẫn phụ thuộc nhiều vào thời tiết. Mỗi năm, chỉ có hai mùa, mỗi mùa chỉ vài tuần để kịp hái, kịp phơi, kịp đóng gói rồi gửi đi muôn nơi.
Hàng vạn người dân ở các tỉnh miền núi phía Bắc như Lạng Sơn, Cao Bằng, Lào Cai… vẫn bám rừng, bám núi với những cây hồi cổ thụ. Có nhà sống bằng nghề hồi qua nhiều thế hệ. Mỗi mùa thu hoạch, từ sáng sớm, những đôi chân thoăn thoắt leo đồi, tay thoăn thoắt thu hoa, từng bông hồi được lựa cẩn thận, mang về phơi khô trong nắng nhẹ. Cả một làng, cả một vùng như nhuộm mùi hương ngào ngạt đặc trưng.
Đối với họ, hoa hồi không chỉ là nguồn thu nhập, mà còn là niềm tự hào. Thứ mà thế giới đang trả giá cao, lại được sinh ra từ chính mảnh đất mình từng gắn bó cả đời.
Từ căn bếp Việt, vươn ra thế giới
Không khó để bắt gặp hương hoa hồi trong các món ăn Việt – từ phở, cà ri, nước hầm xương cho đến các món nướng. Mỗi nơi dùng một cách, nhưng đều tận dụng được hương thơm ngọt dịu, cay nhẹ và ấm áp rất đặc trưng.
Điều đặc biệt là loại gia vị này không chỉ được ưa chuộng ở Việt Nam. Hoa hồi khô của Việt Nam đang ngày càng xuất hiện nhiều hơn ở các thị trường quốc tế như Ấn Độ, Trung Quốc, Mỹ hay Trung Đông. Ở đó, nó không chỉ làm gia vị mà còn là nguyên liệu cho ngành dược phẩm, mỹ phẩm – những lĩnh vực có giá trị gia tăng rất cao.
Điều này cũng lý giải vì sao trong năm 2024, dù xuất khẩu giảm nhẹ so với năm trước, nhưng Việt Nam vẫn xuất khẩu được hơn 14.000 tấn hoa hồi, thu về hàng chục triệu USD.
Khó trồng, khó hái – nhưng xứng đáng
Không giống như nhiều loại nông sản đại trà khác, hồi là loại cây “kén chọn” đất trồng và khí hậu. Chỉ vài vùng nhất định ở Việt Nam và Trung Quốc có thể trồng hồi quy mô lớn. Điều đó khiến hồi trở nên đặc biệt – vừa hiếm, vừa có giá trị kinh tế cao.
Nhưng cũng vì “kén”, nên người trồng hồi không thể mở rộng diện tích ồ ạt. Họ phải học cách sống hòa hợp với thiên nhiên, chăm cây bằng kinh nghiệm truyền đời. Mỗi cây hồi khỏe mạnh là cả một quá trình kiên nhẫn, và mỗi bông hoa thu được là thành quả sau nhiều năm chờ đợi.
Việc giữ gìn và phát triển nghề trồng hồi không chỉ là câu chuyện kinh tế, mà còn là bài toán giữ rừng, giữ đất, giữ bản sắc vùng cao.
Hương hồi còn vươn xa đến đâu?
Dù đã xuất khẩu đến hơn 70 quốc gia, nhưng so với tiềm năng, hoa hồi Việt vẫn còn rất nhiều dư địa để phát triển. Các doanh nghiệp đang ngày càng chú trọng đến việc chế biến sâu, nâng cao chất lượng sản phẩm để đáp ứng thị trường khó tính.
Nếu biết tận dụng lợi thế về điều kiện tự nhiên và tiếp tục đầu tư vào công nghệ, thương hiệu, Việt Nam hoàn toàn có thể nâng tầm hoa hồi – từ một loại gia vị truyền thống thành sản phẩm chiến lược mang tính toàn cầu.
Khi ấy, mỗi bông hoa khô không chỉ là gia vị cho món ăn, mà còn là cầu nối đưa hương sắc Việt Nam lan tỏa khắp thế giới.
