Ngày 25 tháng 10 năm 2025 đã đi vào lịch sử khi gia tộc Gracie kỷ niệm 100 năm thành lập võ đường Jiu-jitsu đầu tiên. Sự kiện không chỉ là một cuộc hội ngộ lịch sử mà còn là lời khẳng định về di sản, sự tiến hóa và một tương lai trường tồn của môn võ nhu thuật Brazil.
Tại một trung tâm hội nghị ở Rio de Janeiro, đối diện với bãi biển Barra da Tijuca đầy nắng, một biển người trong trang phục võ phục trắng đã tụ họp. Gần 1,000 võ sinh, từ những chiếc đai trắng tinh khôi đến các huyền thoại đai đỏ dày dạn kinh nghiệm, đã cùng nhau tạo nên một chương mới trong lịch sử võ thuật. Đây là lễ kỷ niệm 100 năm ngày Carlos Gracie và Helio Gracie khai sinh ra một triều đại, một di sản mang tên Gracie Jiu-jitsu.
Ý tưởng về cuộc hội ngộ lịch sử này nảy sinh từ một khoảnh khắc rất đời thường. Khi Ryron, con trai cả của Rorion Gracie, nghe một người em họ nói rằng cô chưa bao giờ gặp mặt đầy đủ họ hàng, anh nhận ra rằng mình phải làm điều gì đó. Năm 2025, cột mốc 100 năm thành lập võ đường đầu tiên tại con phố Marques de Abrantes ở Copacabana, chính là thời điểm không thể hoàn hảo hơn.
“Tôi đã gọi cho một vài thành viên trong gia tộc, nhiều người trong số họ tôi còn chưa từng nói chuyện,” Ryron chia sẻ. “Và tất cả đều đón nhận ý tưởng ngay từ đầu. Nhưng tôi không gọi cho bất kỳ ai trên 55 tuổi. Tôi bắt đầu với thế hệ trẻ, những người trạc tuổi tôi. Khi có được 10 hay 15 người đồng ý, tôi biết chắc chắn sự kiện này sẽ diễn ra.”
Cuộc hội ngộ lịch sử: Gác lại bất đồng, hướng về tương lai
Trên thảm đấu, những biểu tượng của nhiều thế hệ như Royce, Renzo, Ralph, và Daniel đã đứng chung cùng Roger, Kyra và các thành viên trẻ tuổi hơn để truyền thụ kiến thức cho gần 700 người đam mê nhu thuật. Bầu không khí không chỉ trang trọng mà còn đầy cảm xúc, đặc biệt với những người đã chứng kiến sự lớn mạnh của Jiu-jitsu từ những ngày đầu.
“Tôi thực sự ấn tượng với những gì đang được xây dựng xung quanh Jiu-jitsu,” Renzo Gracie nói. “Tôi còn nhớ mình đã tập luyện chỉ với 10 người ở võ đường của Rolles. Rồi ở Gracie Barra, có lúc chỉ có tám, có lúc bảy người trên thảm. Nhìn thấy nó trở thành như ngày hôm nay, giấc mơ của tôi đã thành hiện thực.”
Đối với Roger Gracie, một trong những võ sĩ Jiu-jitsu vĩ đại nhất mọi thời đại, đây là một “bước ngoặt” lịch sử. Anh không giấu được sự xúc động: “Từ khi tôi có thể nhớ, tôi chưa bao giờ thấy gia đình mình tụ họp đông đủ như thế này. Thế hệ thứ ba chúng tôi đang vượt qua những vấn đề của thế hệ thứ hai. Chúng tôi đã đưa mọi người lại với nhau. Điều đó thật đặc biệt. Gia đình vẫn là gia đình.”
Đáng chú ý, sự kiện này đã xóa nhòa mọi ranh giới. Những đối thủ trong quá khứ và hiện tại, những người từ các đội đối địch, đều gạt bỏ khác biệt để cùng nhau ngồi lại. Robson Jr. nhấn mạnh: “Điều tuyệt vời nhất là hôm nay không có sự kình địch nào cả. Đó mới là điều quan trọng nhất với tôi, cộng đồng Jiu-jitsu. Nhờ vào những bài học từ Carlos, Helio, Carlson và thế hệ đi trước đã xây dựng nên nền tảng vững chắc này.”
Di sản vượt thời gian: Phụ nữ và sự chuyển mình của Jiu-jitsu
Một thế kỷ là một chặng đường dài, và Jiu-jitsu đã thay đổi sâu sắc. Thời kỳ đầu ở Copacabana, phụ nữ không được phép lên thảm tập. Phải mất nhiều thập kỷ, những cái tên như Kyra Gracie mới có thể đấu tranh để mở ra cánh cửa cho cả một thế hệ.
“Tôi nghĩ mình đã góp một nhánh nhỏ để khuyến khích thêm nhiều phụ nữ, trong cái cây Jiu-jitsu vĩ đại này, với tư cách là nữ đai đen đầu tiên trong gia đình,” Kyra nói. “Một trăm năm trước, họ đã tin rằng Jiu-jitsu sẽ chinh phục thế giới, và người ta gọi họ là những kẻ điên. Hôm nay, chúng ta đang đi trên con đường mà họ đã vạch ra nhờ sự kiên cường của họ. Điều đó truyền cảm hứng cho tôi sâu sắc.”
Di sản của cô được tiếp nối bởi những người phụ nữ khác trong gia tộc như Cesalina, người đang dẫn dắt một dự án với “sứ mệnh không thể đàm phán” là giúp trao quyền cho hàng ngàn cô gái trẻ thông qua võ thuật. Cesalina, người vừa nhận đai đen tại sự kiện, chia sẻ: “Đây là một lời nhắc nhở rằng chúng ta đại diện cho một điều gì đó lớn lao hơn cá nhân. Đồng thời, đây cũng là một khoảnh khắc để tái cam kết sẽ tiếp tục di sản này trong 100 năm tới.”
UFC, MMA và con đường chuyên nghiệp hóa
Chính Rorion Gracie đã mang Jiu-jitsu đến Mỹ và khai sinh ra Ultimate Fighting Championship (UFC), nơi em trai ông, Royce, đã chứng minh sự thống trị của môn võ này. Hơn ba thập kỷ sau, UFC lại một lần nữa “ôm lấy” grappling thông qua giải đấu UFC BJJ.
Tuy nhiên, gia tộc Gracie có một cái nhìn rất thực tế về điều này. “UFC đã giới thiệu Jiu-jitsu ra thế giới vào năm 1993,” Rener Gracie nói. “Còn UFC BJJ chỉ là một động thái kinh doanh để tận dụng thêm một chút từ thành công của Jiu-jitsu.”
Quan trọng hơn, sự phát triển của Jiu-jitsu như một môn thể thao chuyên nghiệp đã thay đổi cuộc chơi. Các võ sĩ không còn bị buộc phải chuyển sang MMA để kiếm sống. “Ngày xưa bạn không có nhiều lựa chọn,” Gregor, người từng thi đấu cho Bellator, giải thích. “Nhưng bây giờ thì khác. Rất nhiều vận động viên Jiu-jitsu có thể sống hoàn toàn bằng Jiu-jitsu thông qua việc dạy học, tài trợ, và các giải đấu trả thưởng cao. Ai chuyển sang MMA bây giờ là vì đam mê thực sự, không phải vì nghĩa vụ hay sự cần thiết.”
Thế hệ mới, tầm nhìn mới
Rayron Gracie, con trai của cố võ sĩ PRIDE Ryan Gracie, được xem là một trong những tài năng triển vọng nhất của thế hệ mình. Ở tuổi 24, anh mang đến một góc nhìn hoàn toàn mới về ý nghĩa của chiến thắng.
“Trong quá khứ, chiến thắng có nghĩa là chứng minh Jiu-jitsu là môn võ hiệu quả nhất, và điều đó đã được chứng minh nhiều lần rồi,” Rayron chia sẻ. “Bây giờ chúng ta thấy không cần phải chứng minh điều đó nữa, nó đã được ghi vào lịch sử. Ý niệm về chiến thắng của chúng tôi đang phát triển. Nó không còn là về việc thắng một giải đấu hay chứng tỏ sự vượt trội, mà là về sự phát triển cá nhân.”
Rayron thừa nhận đã từng suy nghĩ rất nhiều về việc chuyển sang MMA, nhưng cuối cùng đã quyết định không theo con đường đó. “Khi tôi hiểu được sự thay đổi trong mục đích, rằng không còn cần phải bảo vệ Jiu-jitsu trong lồng MMA nữa, tôi quyết định cống hiến cho một góc nhìn mới này. Tôi sẽ tiếp tục chiến đấu, nhưng theo những cách khác, qua những con đường khác.”
Với hàng ngàn võ đường trên khắp thế giới và sự kiện UFC dự kiến được tổ chức tại bãi cỏ Nhà Trắng vào tháng 6 năm 2026, tương lai của Jiu-jitsu dường như vô hạn. Royce Gracie, người tiên phong của UFC, hy vọng sẽ có mặt ở đó. Nhưng có lẽ, không ai tóm tắt tinh thần của một thế kỷ này tốt hơn Renzo Gracie.
“Tất cả những điều này đều là trái ngọt của Jiu-jitsu,” Renzo nói. “Chúng tôi, nhà Gracie, không sở hữu Jiu-jitsu, chúng tôi là những người bảo vệ tấm khiên. Công việc của chúng tôi là bảo vệ và truyền lại nó.”
“Người ta đo thời gian bằng đồng hồ, còn tôi thì không. Tôi sống cả trăm năm trong một năm, nên có khi năm sau tôi lại ăn mừng 100 năm nữa ấy chứ [cười]. Đây mới chỉ là khởi đầu, 100 năm đầu tiên. Jiu-jitsu đến là để ở lại. Đây là sự khởi đầu của vĩnh cửu.”
