Dân gian có câu: "Nghèo đến đâu cũng đừng ăn lươn trông trăng", vậy lươn trông trăng là thứ gì?

Câu nói: "Dù nghèo đến đâu cũng không nên ăn lươn trông trăng", của người xưa là để căn dặn con cháu trong cách chọn thực phẩm.

Có những câu nói dân gian như "mùa hè bổ, lươn đồng là thứ nhất" hay "nhẹ hè, lươn tốt như nhân sâm" để ca ngợi lươn như một món ăn bổ dưỡng.

Tuy nhiên, trong dân gian cũng lưu truyền câu "dù nghèo cũng không nên ăn lươn vàng", ám chỉ rằng không phải tất cả các loại lươn đều thích hợp để ăn. Chẳng hạn, lươn "trông trăng" là loại nên tránh. Vậy lươn "trông trăng" thực chất là loại nào và lý do vì sao không nên ăn chúng? Hãy cùng tìm hiểu!

"Lươn trông trăng" là gì? Liệu loại lươn này có thực sự tồn tại hay không?

Theo truyền thuyết dân gian, "lươn trông trăng" là một loại lươn đồng lớn hơn lươn ruộng thông thường, với hai đặc điểm nổi bật. Thứ nhất, loại lươn này thích ăn xác động vật chết, như xác chó mèo ngoài đồng. Thứ hai, chúng thường xuất hiện vào đêm trăng tròn, ngẩng đầu lên nhìn trăng, vì vậy được gọi là "lươn mặt trăng".

Chính những câu chuyện này đã tạo nên niềm tin rằng lươn trông trăng không nên ăn. Một số nơi còn cho rằng loại lươn này có độc, ăn phải có thể gây ngộ độc hoặc thậm chí tử vong.

Vậy, "lươn trông trăng" có thật không? Nếu có, làm sao để nhận biết và tránh ăn phải? Theo ghi chép lịch sử, lươn trông trăng được nhắc đến lần đầu tiên từ thời nhà Minh ở Trung Quốc, qua câu chuyện về một chàng trai ăn phải loại lươn này và chết vì ngộ độc. Từ đó, dân gian truyền miệng rằng lươn trông trăng rất độc.

Tuy nhiên, đây chỉ là một truyền thuyết, và không có bằng chứng khoa học xác thực về sự nguy hiểm của lươn đồng. Ở Việt Nam, việc ăn lươn đồng đã trở thành thói quen từ lâu, từ Nam ra Bắc, và chưa từng có trường hợp nào bị ngộ độc hay tử vong sau khi ăn lươn.

Thực tế, nếu bạn đã từng bắt lươn, có thể bạn sẽ thấy chúng đôi khi nhấc đầu khỏi mặt nước. Điều này thường xảy ra khi môi trường nước bị ô nhiễm hoặc thiếu oxy, khiến lươn phải nổi lên để thở. Lươn đồng thường hoạt động vào ban đêm, đặc biệt là những đêm trăng sáng, vì vậy dễ bắt hơn khi chúng ra ngoài.

Mặc dù một số người lớn tuổi ở vùng quê thường nói rằng lươn càng lớn thì càng không ngon, có thể vì đó là "lươn trông trăng", nhưng những câu chuyện này phần lớn mang tính truyền thuyết và không có căn cứ khoa học.

Vì sao không nên ăn "lươn trông trăng"?

Theo quan niệm dân gian, lươn trông trăng thường ăn xác động vật thối, đặc biệt là những xác chết của chó, mèo. Điều này liên quan đến thói quen ăn uống của lươn, một loài cá ăn thịt khá hung dữ và có chế độ ăn rất đa dạng, bao gồm cá nhỏ, tôm, ếch, chim, thậm chí cả rắn.

Khi thiếu thức ăn, lươn không ngần ngại ăn xác động vật chết. Những con lươn càng lớn thì càng có xu hướng ăn nhiều loại thức ăn này hơn, dẫn đến việc chúng dễ mang theo vi khuẩn và ký sinh trùng, vì vậy không an toàn để ăn.

Bên cạnh đó, lươn lớn cũng được cho là có độc tính cao hơn. Dù độc tố không có trong thịt, mà chủ yếu tồn tại trong máu của lươn, nhưng độc tính này lại gia tăng khi lươn trưởng thành. So với lươn nhỏ, việc nấu chín lươn lớn và loại bỏ hoàn toàn nội tạng, máu càng trở nên phức tạp. Nếu không nấu kỹ, nguy cơ ngộ độc có thể rất cao.