Sử sách nhà Đường khi đó ghi chép hết sức đơn giản về cái chết của Võ Tắc Thiên: “Tuổi già đau ốm, buộc phải nhường ngôi cho Thái tử, chưa đầy một năm sau thì băng hà”. Những thữ hư thế nào vẫn là điều to mò của mọi người. Dưới đây là những ghi chép của nhiều tài liệu:
Cái chết của Võ Tắc Thiên cho đến nay vẫn là đề tài gây tranh cãi của các học giả Trung Quốc hiện đại. Nguyên nhân tử vong của vị nữ hoàng này được ghi chép hết sức giản lược trong lịch sử.
Võ Tắc Thiên (624 – 705) là nữ hoàng duy nhất trong lịch sử Trung Quốc. Bà lập ra nhà Võ Chu và chính thức trị vì trong 15 năm. Bà qua đời ở tuổi 82, không lâu sau khi nhường ngôi cho con trai.
Sử sách nhà Đường khi đó ghi chép hết sức đơn giản về cái chết của Võ Tắc Thiên: “Tuổi già đau ốm, buộc phải nhường ngôi cho Thái tử, chưa đầy một năm sau thì băng hà”.
Thậm chí, chính sử cũng không hề nhắc tới bất kỳ một di ngôn, di chiếu hay bút tích nào của bà trong những năm cuối đời. Bởi vậy, hậu thế không khỏi hoài nghi, phải chăng cái chết của Võ Tắc Thiên còn ẩn chứa nhiều bí mật khác?
Theo nhiều chứng cứ lịch sử, các nhà sử học hiện đại của Trung Quốc đã đưa ra giả thuyết bà bị chính nam sủng của mình giết hại. Nguyên nhân là vì dù Trương Dịch Chi, Trương Xương Tông ngày ngày tô son điểm phẩn, chịu "ân sủng" của Hoàng đế giống như nữ nhi. Nhưng với bản chất là nam nhi, lại thụ hưởng chế độ giáo dục của một xã hội nam quyền, bản thân họ có đủ động cơ, năng lực để mưu hại chủ nhân của mình.
Bên cạnh đó, theo tục lệ lúc bấy giờ, dù được sủng ái đến đâu thì khi nữ hoàng băng hà, Trương huynh đệ chỉ có thể chịu cảnh tuẫn táng chôn theo. Chứng kiến cảnh nữ chủ nhân của mình đã "gần đất xa trời", mạng sống của bản thân cũng bị đe dọa, những người thân là "nam sủng" này sao có thể ngồi im chờ chết?
Theo nhiều tư liệu lịch sử ghi chép lại, trong quãng thời gian Võ Tắc Thiên nằm liệt giường, ngay cả các đại thần đều không được phép gặp mặt, ngày đêm chỉ có hai nam sủng họ Trương ở bên cạnh hầu hạ. Khi nữ hoàng bệnh nặng, mọi tấu chương, chiếu chỉ, mệnh lệnh đều do anh em Trương Dịch Chi và Trương Xương Tông "truyền đạt lại".
Người sống không thể thấy mặt, triều thần và bách tính không khỏi ngờ vực liệu Hoàng đế của họ phải chăng đã qua đời từ lâu trong tay hai kẻ nam sủng kia? Vì vậy có thể Võ Tắc Thiên thực chất bị hai nam sủng là Trương Dịch Chi và Trương Xương Tông mưu sát.
Huynh đệ họ Trương đã hạ sát chủ nhân, rồi liên tục dùng danh nghĩa của nữ hoàng để phát ra hàng loạt các chế lệnh. Việc Võ Tắc Thiên bị bệnh nặng, không thể diện kiến các đại thần, thực chất chỉ là cái cớ hoãn binh để bọn họ lộng hành, chuẩn bị cho kế hoạch mưu phản.
Vốn dĩ, Trương Dịch Chi và Trương Xương Tông không bó gối chịu chết, mà muốn học theo hoạn quan Triệu Cao thời Tần Thủy Hoàng, giả mạo thánh chỉ để hại chết Thái tử Lý Hiến, thành lập triều đình của riêng mình.
Vậy nhưng, người tính không bằng trời tính. Hai huynh đệ họ Trương vốn nghĩ rằng Lý Hiển hồ đồ, vô năng, không hề biết những mưu toan vụng về của mình từ lâu đã bị Thái tử và quần thần nhìn thấu. Bởi vậy, đại sự chưa thành, Trương Dịch Chi và Trương Xương Tông đã bị chặt đầu, bầm thây.
Còn đối với Võ Tắc Thiên, vị Nữ hoàng uy quyền ấy rất có thể đã bị hai nam sủng họ Trương hại chết từ lâu, chỉ còn lại cái xác khô trong tẩm cung của mình.
Nhưng kế hoạch ám sát Võ Tắc Thiên của hai người này liệu có thành công hay không thì các sử gia ngày nay chưa thể tìm thấy bằng chứng xác đáng.