Cây me, loài thực vật nhiệt đới có nguồn gốc từ miền đông châu Phi, hiện đã trở thành một phần quen thuộc trong đời sống ở các khu vực nhiệt đới châu Á và Mỹ Latinh. Quả me mang hương vị chua ngọt đặc trưng, không chỉ được thưởng thức trực tiếp mà còn được chế biến thành nhiều món như siro, mứt hay ô mai… Tuy nhiên, ít ai biết rằng, cây me giờ đây không chỉ gắn liền với ẩm thực mà còn trở thành một tuyệt tác nghệ thuật, được nâng tầm giá trị qua đôi bàn tay tài hoa của các nghệ nhân bonsai.
Những năm gần đây, cây me đã "lên ngôi" trong giới chơi cây cảnh khi được tạo dáng thành những chậu bonsai độc đáo và giàu ý nghĩa. Trong văn hóa phương Đông, me tượng trưng cho sự cần cù, nỗ lực vươn lên dù hoàn cảnh khó khăn. Đây cũng là loài cây có sức sống bền bỉ, thích nghi tốt trong điều kiện khắc nghiệt. Với tán lá xanh tươi cùng hoa trái sum suê, me còn được coi là biểu tượng của sự thịnh vượng và tài lộc trong phong thủy.
Những năm gần đây, cây me đã "lên ngôi" trong giới chơi cây cảnh khi được tạo dáng thành những chậu bonsai độc đáo và giàu ý nghĩa
Trong thị trường cây cảnh cao cấp, từng có những chậu me bonsai đạt đến mức giá hàng tỷ đồng, gây xôn xao dư luận. Một ví dụ điển hình là câu chuyện của anh Nguyễn Phước Lộc tại Đồng Tháp, người sở hữu cặp me cổ nhất Việt Nam. Anh Lộc kể lại rằng, trong một lần đi săn tìm cây cảnh quý hiếm ở miền Tây, anh tình cờ phát hiện một cây me có dáng thế vô cùng độc đáo tại huyện Cái Bè (Tiền Giang). Sau nhiều lần thuyết phục chủ nhà, anh đã mang được cây về vườn. Không dừng lại ở đó, anh còn tìm thêm một cây me khác tại huyện Cai Lậy để tạo thành một cặp hoàn hảo.
Với kỹ thuật tạo hình theo kiểu “thông” – truyền thống của người Nam Bộ, anh Lộc đã biến cặp me này thành kiệt tác nghệ thuật. Các nhánh cây được uốn tỉa cầu kỳ, trong đó có hai chi chính: “nghinh sơn” (hướng lên) và “chiếu thủy” (hướng xuống), mang đậm triết lý âm dương hài hòa. Năm 2007, tác phẩm của anh đã xuất sắc giành giải vàng tại Hội thi sinh vật cảnh toàn quốc. Đến năm 2013, cặp me này còn được ghi nhận kỷ lục “Cặp me kiểng cổ nhất Việt Nam” bởi Trung tâm sách kỷ lục Việt Nam. Dù nhận được nhiều lời đề nghị mua lại với giá 10 tỷ đồng, anh Lộc vẫn quyết giữ lại để trưng bày trong khuôn viên nhà mình.
Trong thị trường cây cảnh cao cấp, từng có những chậu me bonsai đạt đến mức giá hàng tỷ đồng, gây xôn xao dư luận
Không chỉ có cặp me của anh Lộc, giới chơi cây còn phải ngỡ ngàng trước cây me “khủng” của ông Hai Tỉnh ở Khánh Hòa, được rao bán với giá 1,2 tỷ đồng tại một hội chợ cây cảnh ở Nha Trang. Chậu me này gây ấn tượng mạnh nhờ thân cây sần sùi, uốn lượn như hình rồng bay, kết hợp với tán cây sai quả. Theo chủ nhân, cây dài 3,8 mét, đường kính gốc hơn 0,5 mét và tán rộng khoảng 2,5 mét.
Một tác phẩm me cổ khác cũng từng gây chú ý là cây me trăm tuổi của ông Võ Văn Hai (TP.HCM), được rao bán với giá 3,5 tỷ đồng vào dịp Tết Nguyên đán 2018. Cây me này cao khoảng 3 mét nhưng có tán trải dài đến 5 mét theo dáng “cành bay”. Gốc cây chu vi gần 2 mét, thân sần sùi, nổi u cục tạo nên vẻ đẹp kỳ bí. Ông Hai tiết lộ rằng, cây có nguồn gốc từ Bình Định, đã trải qua hơn 100 năm tuổi đời và được ông cùng người em trai mua lại cách đây 13 năm với giá 14 cây vàng. Từ đó, cây được chăm sóc, tạo hình công phu để đạt được dáng thế hoàn mỹ.
Hiện nay, bonsai me ngày càng phổ biến trong cộng đồng yêu cây cảnh
Hiện nay, bonsai me ngày càng phổ biến trong cộng đồng yêu cây cảnh. Trên các sàn thương mại điện tử hoặc nhóm mạng xã hội dành cho người chơi cây, bonsai me được bán với nhiều mức giá khác nhau, từ vài trăm nghìn đến vài triệu đồng tùy kích thước và độ hoàn thiện. Theo chia sẻ của các nghệ nhân, yếu tố giúp tăng giá trị của bonsai me chính là khả năng ra trái – cây càng sai quả thì càng được săn đón.
Anh Thanh, một nghệ nhân tại Hưng Yên, chia sẻ: “Để tạo nên một chậu bonsai me đẹp, việc chọn phôi cây là bước đầu tiên và quan trọng nhất. Quá trình tạo tác có thể kéo dài vài năm. Hiện tại, tôi đang sở hữu khoảng 10 chậu bonsai me với nhiều dáng thế khác nhau. Có những chậu tôi chăm sóc suốt vài năm, đợi đến mùa cây ra trái mới sẵn sàng bán.” Những chậu bonsai của anh Thanh sau khi được đăng tải trên mạng xã hội đã thu hút nhiều khách hàng đến tận vườn đặt mua.
