Vì sao đàn ông thời Tam Quốc phải để râu?

Bộ râu không chỉ liên quan tới ngoại hình mà còn liên quan tới quan niệm xã hội liên quan tới đàn ông.

Lịch sử Trung Quốc có thời Tam quốc là giai đoạn 220–280, là một thời kỳ phân liệt trong lịch sử Trung Quốc khi ba quốc gia Tào Ngụy, Thục Hán, và Đông Ngô cùng tồn tại. Các hình tượng xây dựng về nam giới thời đó đặc biệt tướng lĩnh thường có râu. Theo nhiều ghi chép lịch sử thì Quan Vũ, Tào Tháo, Gia Cát Lượng,… đều có râu.

Bộ râu có ý nghĩa gì với nam giới?

Nếp sống của người xưa thì không dễ dàng đi cắt râu, tóc như bây giờ. Hơn nữa râu được coi là đặc điểm không thể thiếu của nam giới thời kỳ đó. Thời Tần, Hán không yêu cầu khắt khe, thành kiến với đàn ông không râu nhưng cuối thời Đông Hán và thời Tam Quốc, đàn ông không có râu sẽ bị cười nhạo.

Nói về râu tóc,giai thoại và một số tài liệu còn cho rằng Quan Vũ là người được mệnh danh là nam tử có bộ râu đẹp nhất nhì thời Tam Quốc hay còn gọi là " mĩ nhiệm công". Quan Vũ còn tự si mê bộ râu của mình. Nhà văn La Quán Trung từng miêu tả bộ râu của Quan Vũ dài đến hai thước, tính theo chiều dài ngày nay là 12m. Để bảo vệ bộ râu dài như vậy, ông thậm chí còn chế tạo một chiếc "túi đựng râu" đặc biệt.

Một số chuyên gia nhận định rằng trong quan niệm thời xưa, việc để râu tóc dài như một tiêu chuẩn ngoại trừ sư. Trong quan niệm xưa thì để râu và tóc không chỉ biểu hiện sự kính trọng với đấng sinh thành mà còn là biểu tượng cho địa vị của cá nhân.

Yêu cầu về râu không nghiêm ngặt vào thời nhà Tần và nhà Hán nên không có sự phân biệt đối xử. Chẳng hạn như thời Tây Hán, Tư Mã Thiên đã mô tả mưu thần Trương Lương trong "Sử kí lưu hầu thế gia" là "trông giống như phụ nữ".

Trong "Sử kí quyển ngũ lục trần thừa tương thế gia" tác giả đã miêu tả mỹ nam tử Trần Bình tuy là một trượng phu nhưng có dáng dấp rất đẹp, đôi tai đẹp như ngọc. Như vậy Trương Lương và Trần Bình có thể không có râu nhưng vẫn được ca tụng nhờ ngoại hình sáng sủa. Tuy nhiên sang miêu tả ngoại hình hoàng đế nhà Hán Lưu Bang thì Sử ký đã viết: "Hoàng đế là người có gương mặt dài, bộ râu đẹp. Sách "Hậu hán thư quang vũ đế kỉ" mô tả về Lưu Tú là người "cao bảy thước ba tấc, râu đẹp, miệng rộng".

Có thể thấy rằng đến thời Hán thì người xưa coi trọng bộ râu. Râu thể hiện vẻ đẹp nam tính và sự trang nghiêm uy quyền của đàn ông. Đàn ông không có râu sẽ thành trò cười, bị chế nhạo ở thời Đông Hán. 

Bị chết vì râu

Cuốn sách "Tam quốc chí quyển tứ nhị thục chí chu quần truyền" còn ghi chép chuyện Trương Dụ và Lưu Bị liên quan tới bộ râu. Trương Dụ là một nhà tiên tri của Đông Hán, ông có bộ râu rậm rạp nên bị  Lưu Bị chế giễu vì có nhiều râu. Trương Dụ cười nhạo Lưu Bị không có râu và kết quả là bị mất mạng. Ngoài ra giai thoại còn nói Tào Tháo bị ám ảnh bởi bộ râu, trong một lần muốn gặp sứ thần người Hung Nô, ông cho rằng bộ râu của mình chưa đủ đẹp, uy quyền nên đã nhờ người giúp đỡ, cắt tỉa cho đẹp hơn. Trong Tam quốc chí cũng ghi lại rằng, khi con trai ông là Tào Chương thắng trận trở về, Tào Tháo đã vuốt râu khen ngợi con trai mình.

Trong quan niệm của người xưa, bộ râu có vai trò quan trọng với người đàn ông. Người ta cho rằng đàn ông được kính trọng khi có địa vị xã hội và uy quyền trong gia đình. Các quan lại xưa thường chú ý bộ râu và đọ nhau về độ dài của râu. Người xưa có thể xác định được cấp bậc quan chức của họ, bộ râu của các tướng lĩnh quân sự bắt buộc phải dày và khỏe, nên còn được gọi là “Râu hổ”, vốn tượng trưng một cách tự nhiên cho sự uy nghiêm, quyền lực.

Theo thời gian, lối sống và tư duy thay đổi cũng như quan niệm thay đổi nên nam giới dần dần có thói quen tỉa râu.